DURF te denken!

Filosofie heeft me altijd geïnteresseerd. In het laatste decennium aangevuld met de hersen- wetenschappen (neurofilosofie). Er is nog zoveel te ontdekken en eindeloos veel om over na te denken. Heerlijk, nadenken!

Filosofie geeft een gevoel van verbondenheid: al eeuwenlang worstelen we met dezelfde vraagstukken. Om maar meteen Immanuel Kant beet te pakken:

Wat kan ik weten? Wat moet ik doen? Wat mag ik hopen?

En wie is dat nadenkende "ik" dan eigenlijk? Vroeg Ernst Mach (1838 - 1916) zich af. Volgens hem was het geen onveranderlijke, scherp omlijnde eenheid. Een in zijn tijd revolutionaire gedachte.

Alhoewel David Hume al in 1739 opmerkte dat je geen "ik" nodig had om waar te nemen. Dat gebeurt al uit zichzelf. Is het "ik" dan slechts "een compositie van gewaarwordingen"? Het "ik" is inderdaad een illusie, zeggen ook nu veel hersenwetenschappers. Een concept dat de boel bij elkaar houdt.

Maar voordat ik verzand in een filosofische verhandeling: het mag duidelijk zijn dat het een misvatting is dat wij door onze huidige, verzadigde samenleving veel tijd hebben om over van alles en nog wat na te denken. Welnee, we hebben nooit anders gekund! Uitgerust als we zijn met die wonderlijke, uiterst actieve en ingewikkelde grijze massa.

Het schept een ontroerende verbondenheid door de eeuwen heen. We weten het uiteindelijk allemaal niet. 

Nog steeds niet. Tenminste, er zijn veel verschillende antwoorden. Wat ook weer helemaal bij "de mens" past. We zullen het maar eens met z'n allen ergens over eens zijn!

Alhoewel.... Ongemerkt zijn we het over veel meer dingen eens dan je in eerste instantie zou denken. Dat komt omdat we over heel veel dingen ook NIET nadenken. Zoals bepaalde aspecten van de cultuur waarin je samen opgegroeid bent en leeft.

Pas als je in het buitenland gaat wonen of zelfs maar in een andere provincie, merk je dat bepaalde gebruiken niet gemeengoed zijn. Ze zijn kenmerkend voor de omgeving waarin jij opgegroeid bent.

Onuitgesproken regels die kritiekloos gevolgd worden, zijn een smeermiddel in de samenleving. 

Ze scheppen een kader en geven zekerheid. Je weet wat er van je verwacht wordt. Hoe je je moet gedragen.

Zo is ook iedere filosoof een kind van zijn tijd en een "product" van de toen heersende cultuur. Het is vrijwel onmogelijk je los te denken van de tijdgeest. Zij is zo alom vertegenwoordigd en schept bijna ongemerkt een bepaald denkkader.

Nu is nadenken zonder enig kader erg lastig. Probeer het maar eens. Overal zit een bepaald uitgangspunt onder. Blijf maar doorvragen met "waarom?", dan zul je ervaren dat je bepaalde overtuigingen hebt waar je je niet eens van bewust was. Maar die je ondertussen wel vormen en een bepaalde kant op sturen.

Wat mij betreft is dat een filosofische essentie: je bewust zijn van je overtuigingen, ze onderzoeken en dus niet zomaar klakkeloos voor "waar" aannemen en ze durven veranderen.

Blijf nadenken. DURF te denken! Zoals we dat al eeuwenlang doen.